Slimme Teksten – begrijpend lezen en wereldoriëntatie basisonderwijs
Hier ziet u een overzicht van de teksten die in 2020 verschenen zijn. Een aantal is ook opgenomen in een Slim Project, dat staat er dan bij vermeld. De teksten gaan weliswaar niet rechtstreeks in op de actualiteit, maar worden toch regelmatig bijgewerkt als de informatie niet meer up-to-date is (suggesties welkom).
Onderwerp: mensapen en evolutie. Titel: Aapjes kijken. Celine vraagt zich in de dierentuin af hoe het nou zit: stammen mensen van apen af? Zijn wij allemaal mensapen en dus familie van bijvoorbeeld gibbons en bonobo’s? Ja, weet Celine’s oma en zij legt het uit. De kinderen beantwoorden vragen, schematiseren de informatie uit de tekst en denken na over hoe onze gemeenschappelijke voorouder eruitzag. Opgenomen in Slim Project ‘natuur’.
Onderwerp: de VS. Titel: De Verenigde Staten van Amerika. Deze grote (A3) tekst behandelt een aantal aspecten van dit land, zoals de natuur, de geschiedenis en de bevolkingsgroepen. Een ‘factsheet’ bevat feiten en cijfers. Voor de opdracht gaan de kinderen zich verdiepen in één van de behandelde aspecten. Deze tekst is er ook in het Engels, in de reeks Smart English.
Onderwerp: de Romeinen in Nederland. Titel: De snelweg naar Rome. Deze tekst bevat een brief die centurion Caius Domitius vanuit Nederland schreef aan een vriend in Rome, in het jaar 144. Op deze manier leren de kinderen over de infrastructuur van het Romeinse Rijk en de grens ervan: de Limes die dwars door het huidige Nederland liep. De vragen stimuleren de kinderen de tekst nogmaals aandachtig te lezen. De opdrachten (op een apart groot vel) gaan in op de topografie en de infrastructuur van ons deel van het Romeinse Rijk. En wie durft, legt een stukje Romeinse weg aan op het schoolplein. Opgenomen in Slim Project ‘Nederlandse geschiedenis’, Slim Project ‘topografie’ en Slim Project ‘vervoer’.
Onderwerp: afkomst en stamboom. Titel: Familiegeheimen. Wies en Kees vragen zich af hoe hun familie in elkaar zit. Hoeveel overgrootouders hebben ze nog? En waar komen die vandaan? Hun oom is bezig met een stamboom en helpt de tweeling. De kinderen pluizen de tekst zeer goed uit op aanwijzingen: wie is wie in die stamboom? Opgenomen in Slim Project ‘close reading’.
Onderwerp: Curaçao. Titel: Bo ta bunita, Kòrsou! Deze grote tekst (A3) behandelt een aantal aspecten van Curaçao, zoals het toerisme, de natuur, de geschiedenis en de (ongewisse) toekomst. Een ‘factsheet’ bevat weetjes en cijfers. De kinderen gaan nadenken over de problemen van het eiland en ze maken een mooie, wervende landkaart om toeristen te trekken. Opgenomen in Slim Project ‘Caribisch Nederland en Suriname’.
Onderwerp: polders. Titel: Nederland polderland. Aan de hand van de drooglegging van de Haarlemmermeer gaat de tekst in op dit Nederlandse fenomeen. De tekst stimuleert de kinderen problemen op te lossen. Voor de opdrachten gaan de kinderen schrijven, ontwerpen en bouwen. Opgenomen in Slim Project ‘Uitvinders’, Slim Project ‘de zee en water’ en Slim Project ‘wetenschap en techniek’.
Onderwerp: afkomst. Titel: Fijn dat je er bent! Juf Sanne is het zat dat de leerlingen van haar multiculturele groep ruzie maken. Ze geeft een presentatie over de afkomst van een aantal bekende Nederlanders (o.a. Arib, Aboutaleb en Raymann). Dan gaan haar kinderen (en de kinderen in je eigen groep) hun afkomst uitzoeken. Op een kaart van Nederland, Europa of zelfs de wereld kun je dan zien dat je voorouders uit een steeds wijdere kring om je eigen woonplaats afkomstig zijn. De (fictieve) presentatie van juf Sanne kan als Powerpoint worden meegestuurd met deze tekst. Opgenomen in Slim Project ‘burgerschap’.
Onderwerp: sluizen. Titel: Dat schip vaart… omhoog? Nederland heeft 3800 kilometer bevaarbare waterwegen. Er zijn dan ook meer dan 5000 binnenvaartschepen en die maken allemaal gebruik van sluizen. Hoe werkt zo’n sluis? Wat is het verschil tussen een spuisluis en een schutsluis? Deze grote tekst (A3) maakt het duidelijk en besteedt veel aandacht aan de woordenschat. De kinderen gaan nadenken over een systeem om een te groot verval voor één sluis goed te maken. Opgenomen in Slim Project ‘wetenschap en techniek’ en Slim Project ‘de zee en water’.
Onderwerp: De Hanze. Titel: De Hanze en het geld. Deze tekst behandelt in verhalende vorm (met een kader voor historische achtergronden) het laat-Middeleeuwse handelsverbond in Noord-Europa. Lucas monstert aan op een kogge in Kampen en bevaart de Oostzee om deals te sluiten. Is iedereen wel betrouwbaar? De vragen richten de aandacht van de kinderen op de tekst. De opdrachten gaan in op de topografie van de Hanze en op die vreemde vrachtbrief die Lucas mee heeft. Opgenomen in Slim Project ‘Nederlandse geschiedenis’ en Slim Project ‘topografie’.
Slimme Teksten Jong. Er verschenen in 2020 vier teksten voor jonge kinderen, ongeveer eind groep 3 en groep 4 (al ligt dat aan de groep natuurlijk, zoals altijd beslist de leerkracht). De teksten behandelen de maan, België, de fiets en de bouw. Iedere tekst bevat een leerkrachtdeel met aanwijzingen, vragen (en antwoorden) en opdrachten.